De komende jaren zal performantie een centraal begrip vormen binnen justitie. Met de autonomie van de magistratuur voor de deur zullen de colleges en de rechtbanken instaan voor hun eigen beheer en budgetten. Daarom nodigde het Instituut voor Gerechtelijke Opleiding de heer Koen Vandenbempt uit tijdens zijn halfjaarlijkse Management lunch. Als gewoon hoogleraar ‘Strategie’ aan de Universiteit Antwerpen en de Antwerp Management School lichtte hij het belang toe van performantiemanagement en de valkuilen die ze op hun pad kunnen treffen.
Voor het eerst mochten de korpschefs met de heer Koen Vandenbempt een gastspreker uit de academische wereld verwelkomen. Als begenadigd spreker leidde hij hen in rond het thema ‘Performantiemanagement en het red queen effect’. Een thema dat nauw aansluit bij de lopende hervormingen binnen justitie en de naderende autonomie van de magistratuur, want een van de welgekende pijlers is namelijk het ‘beheer’. En zoals de website van FOD Justitie schrijft, zal de rechterlijke macht op basis van een “resultaatverbintentis” zelf verantwoordelijk worden voor het beheer van het budget en het personeel.
Resultaten en performantie worden de komende jaren belangrijke aandachtspunten, wat betekent dat een goed begrip en kennis van wat performantie inhoudt onontbeerlijk is. En laat juist dat een van de grote expertises zijn van Vandenbempt. Als gewoon hoogleraar ‘Strategie’ aan de Universiteit Antwerpen en de Antwerp Management School is hij een deskundige inzake ‘Corporate Performance Management’.
Er is nood aan meer “foolishness” en "vakmanschap"
“De wereld rondom ons is volatiel, onzeker, complex en ambigu”, zo ging Vandenbempt van start. Dit geldt niet alleen voor bedrijven, maar ook voor andere organisaties zoals justitie. Elke organisatie wil zijn prestaties beheren en opvolgen om te weten of ze goed bezig zijn. Maar een ‘tool’ voor performantiemanagement aankopen is een zaak, het implementeren een ander. En juist op dat vlak doen zich tal van beperkingen of “spanningsvelden” voor. Want organisaties die hun prestaties opvolgen, focussen zich al te vaak op het sturen, controleren en budgetteren. En op de korte termijn stijgt alles, maar op de lange termijn ondervinden ze moeilijkheden. Want veranderingen zijn nu eenmaal niet gepland.
Bedrijven die performantiemanagement invoeren, komen met drie belangrijke spanningsvelden in contact zo formuleert hij: in de eerste plaats begint het performantiesysteem een eigen leven te krijgen, omdat mensen het niet meer in vraag stellen. Verder doen er zich problemen voor op het vlak van de follow-up, aangezien men enkel meet wat gemakkelijk te meten is, maar niet wat men moet meten. En tenslotte stelt zich nog een beperking op de lange termijn, want hoewel de context waarin de organisatie zich afspeelt continu evolueert, evolueert het performantiesysteem niet mee. Dit is deels te wijten aan een zekere zelfgenoegzaamheid, want men veronderstelt vaak dat het er binnen de eigen organisatie anders aan toegaat of dat de systemen goed genoeg werken. Maar het tegenovergestelde is waar: in veel gevallen schieten organisaties tekort. Door performantiesystemen op te zetten die kortetermijngericht zijn, creëert men meer problemen, die men achteraf moet veranderen en oplossen. Vandenbempt pleit dan ook voor meer "foolishness" en "vakmanschap": volgens hem moeten organisaties niet alles controleren, ze moeten toestaan dat er ruimte is om op veranderingen in te spelen zonder alles dwangmatig te plannen.
Het ‘Red queen effect’
Aan de hand van de ‘Red queen’, een metafoor afkomstig uit het verhaal van ‘Alice in Wonderland’, lichtte Vandenbempt toe waarom bepaalde organisaties beter presteren dan anderen. Organisaties moeten daarbij oppassen voor het red queen effect. Volgens hem is er niets mis met performantiemanagement, maar organisaties die de focus te hard leggen op hun performantiesystemen of ‘key performance indicatoren’ al te blindelings gaan toepassen, dreigen hun wendbaarheid te verliezen waardoor ze niet tijdig en flexibel kunnen inspelen op ingewikkelde en veranderende omstandigheden.
Om toch oog te hebben voor de lange termijn deelde hij de korpschefs nog vijf cruciale bouwstenen mee zodat zij hun performantiesystemen op een gezonde manier invoeren in hun organisaties. Want organisaties die rekening houden met deze bouwstenen en zichzelf in vraag durven stellen, zijn klaar voor de toekomst en blijven leren.
De Management lunch, een bron van inspiratie
Omdat we de korpschefs graag in contact brengen met andere managers die met dezelfde problemen geconfronteerd worden, organiseert het IGO halfjaarlijks zijn ‘Management lunch’. Een markant figuur uit de financiële, economische of politieke wereld gaat in op een actueel managementthema. Na de lezing volgt een vraag- en antwoordsessie en een lunch. In een gezellige sfeer kunnen korpschefs tijdens de lunch ervaringen uitwisselen met professionelen van binnen en buiten de justitiële wereld. De Management lunch gaat afwisselend door ofwel in het Nederlands ofwel in het Frans. De volgende editie vindt plaats in het Frans. Daarbij wordt er geen simultaanvertaling voorzien.
Koen Vandenbempt
Koen Vandenbempt is gewoon hoogleraar Strategie aan de Universiteit Antwerpen en de Antwerp Management School. Hij is ook voorzitter van het departement management en ‘Associate dean Internationalization’ bij de Faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen. Niet alleen in België, maar ook internationaal wordt hij sterk gewaardeerd voor zijn managementexpertise. Zo is hij gastdocent aan het ‘Institute of Business Studies’ (Moskou), de ‘James Madison University’ (Verenigde Staten) en het ‘Goa Institute of Management’ (India). In zijn onderzoek en adviesverlening legt Koen Vandenbempt zich vooral toe op managementthema’s zoals strategie, strategische verandering en innovatie. Naast zijn academische activiteiten is hij bovendien de onafhankelijke bestuurder van het ‘Antwerp World Diamond Centre’.